Dijitalleşme ve Uzaktan Siyasî İletişim

    El sıkışma ve insana dokunarak siyaset zaten bir dönüşüm içerisindeydi. Bu dönüşüm teknoloji ile itekleniyor gibi görünse de, aslında siyasetin dönüşümü için zorlayıcı etken teknolojinin kendisi değildir. Siyasetin tarafı olan ve yeni doğumlarla daha da değişen nesil için vitrin, iletişim mecrası ve itibar tartısı gittikçe sayısal ortamlar halinde gelmeye zaten başlamıştı.

    Yeni tip koronavirüs salgını da, gençler ve erken yetişkinler için internet, dijital tv ve sosyal medya kullanımını artırmıştır. Bununla beraber orta yaşlı ve yaşlı kesim de sosyal medya ile tanışmak için evde kalma sürecini bir zorunlu fırsata çevirmiştir. Dolayısıyla dijital göçmen diye tarif edilen, dijitalleşmemiş dünyada doğup, sonradan dijital dünyaya gelenlerin sayısı da artmıştır. Sosyal medya eskiden olduğundan daha farklı şekilde, orta yaşlı ve yaşlılar için de bir mecra hâline dönüşmektedir. Salgın iletişimi için Sağlık Bakanlığı’nın infodemi (info+pandemi, salgın bilgilendirmesi) mecrası olarak internet ve sosyal medyayı kullanması da dijital göçü hızlandırmıştır.

    Salgın süresinde sosyal medya platformlarının birbirlerine göre ayrışmaları da dikkat çekicidir. Tartışmanın içinde olmak isteyenler Twitter’ı tercih ederken, hastalık duymak istemeyen ve eğlenceli ve magazin içerikleri tercih edenler için mecra Instagram olmuştur. Facebook ise tartışmadan ziyade geniş bilginin yayımı için tercih edilen ortamlar olmuştur.

    Kovid-19 salgını ve bu salgının öngörülen sonraki aşamaları düşünüldüğünde insan davranışlarında kalıcı etkisi olacağı açıktır. Bundan önce opsiyonel görülen sosyal medya ve dijital iletişim, korona sonrası dönemde zorunlu hâle gelmiştir. Eskiden “çalışmaların sosyal medyadan duyurulması” diye özetleyebileceğim siyasette dijitalin kullanımına “Dijital Siyaset 1.0” dersek, bugünden sonra göreceğimize “Dijital Siyaset 2.0” diyebiliriz.  

    Sadece sosyal medyaya özgü yapılan propaganda çalışmaları artacaktır. Bu çalışmalar uzaktan iletişimin getirdiği etki ile daha katılımcı ve belki de daha açık sözlü olacaktır. Bu kampanyalar etiketlerle yapılan ve birkaç güne yayılan zincir kampanyalar olabileceği gibi, etki-tepki içeren kampanyalar da gerçekleşmeye başlayacaktır.

    Dijital kampanyalarda kampanyaya muhatap olanlar yalnızca bir alıcı değil, aynı zamanda da kampanyanın bir konuşanı hâline gelebilmektedir. Savunulan konularla ilgili kısa, etkili, okunduğunda ya da izlendiğinde anlaşılabilen gönüllülerin yayacağı içerikler önemli hâle gelmektedir.

    Bununla beraber siyasî iletişime uzak duran kişiler için de durum değişmektedir. Sosyal medyada bir siyasî mesaj, ansızın siyasî iletişime kapalı kişileri bulabilmekte, mesajın içeriğine ve mesajların tekrarına bağlı olarak siyasî katılımı artırmaktadır.

    Alışılagelen kampanyaların mitingleri, parti parti birbirini takip eden, dolayısıyla sonrakilere, önceki mitingi yapana cevap hazırlaması için bir süre veren şekilde gerçekleşirken, yeni dijital siyaset iletişimi ile bir dijital kampanya başladığında etkileşim anında oluşmaya başlamaktadır. Dolayısıyla etki-tepki çok hızlı oluşacaktır. Bu etkiye tepkinin hazır şekilde mesajı sunmak isteyen tarafından verilmemesi hâlinde karşı mesaj ileten baskın gelebilecektir.

    İnternet kampanyalarında kitleyi büyük gösterme ve etki-tepkide baskın çıkma güdüsü, yazılım robotlarının (chatbot) kullanımını da artıracaktır. Geçmiş ABD seçimlerindeki kullanımına baktığımızda Türkiye için de sosyal medya robotlarının yoğundan öte baskın bir şekilde kullanılacağını öngörmek mümkündür.

    Diğer yandan sosyal medya kampanyalarında yaş ayrımı da yapılabilmektedir. Bundan önce tüm kitleye önerilerle giden kampanyanlar yerine farklı cinsiyet, ilgi ve yaş dilimlerine göre farklı kampanyalar tasarlanabilecektir.

    Dijital siyaset 2.0’da alışılagelen televizyon platformlarındaki etki gücünün bir kısmının sosyal medyaya ve dijital tv platformlarına kayacağı değerlendirilmelidir. Bu kapsamdaki medya mecraları yeni medya olarak da tabir edilmektedir.

    Ölçümleme anlamında düşündüğümüzde de yeni dijital siyaset avantajlar sunmaktadır. Sosyal medya mecralarının analitik platformları gibi karmaşık reklam etki değerlendirmeleri çok hızlı şekilde alınabilecek, her bir etkinlikte etki-tepki mesajlarının ve etiketlerin izlenmesi ile dahi kampanyanın başarısı ve bu başarının kalıcılığı nicel olarak ve anında ölçülebilecektir.

    Bu anlamda üzerinde çalışılması gereken başlık önerilerinden birkaçı şu şekilde listelenebilecektir:

• Sosyal medya robotlarının kullanımına izin verilip verilmeyeceği ile beraber, bu robotların, sosyal medya mecralarında mecra işletmecilerince hızlı şekilde engellenmesi üzerinde çalışılmalıdır.
• Siyasî partilerin internet ve sosyal medya reklamları kullanımında ücretlendirme ve vergilendirme konuları çalışılmalıdır.
• İnternetin insanları özgürlüğe sevk eden tasarımı ve bu şekilde geçirdiği 20 yıl üzerine sinmiştir. Bu platformlar üzerinde engelleyici politikalar bu platformların ağırlıklı kullanıcıları olan gençler ve erken yetişkinler tarafından olumsuz olarak algılanabilecektir. Bu nedenle engellemelerde, engellerin nihaî sonuçlarının beklentiyi sağlaması iyi irdelenmeli, engel-fayda dengesi gözetilmelidir.
• İnternet bazlı engeller yerine herhangi bir olay anında buna hızlı müdahale edilebilmesi için, yabancı sosyal medya mecrası şirketlerinin devlet emrine en hızlı şekilde uymasının sağlayacak araçlar geliştirilmelidir. Maddî vergilendirme ve maddî cezalandırma gibi yan yöntemler Türkiye’de para kazanan sosyal medya şirketlerine karşı güçlü birer araç olarak kullanılmalıdır.
• Bunların yanında, algı çalışmalarına, algının hızında, karşı algı ile mukabele yöntemleri çalışılmalıdır. Bu anlamda sosyal medya ofisleri ile 7/24 esasında çalışılmalıdır.
• Siyasî mesajların görselle zenginleştirilmiş, çok kısa dijital mesajlar hâline getirecek medya fabrikaları gündeme gelmelidir. Siyasî mesajlar alışılagelen ve zaten destekleyen siyasî kitlenin kolayca kabul edeceği, desteklemeyenler için ise sıradan kabul edilip kolayca reddedecekleri mesajlar yerine, münazara teknikleri henüz mesajı dağıtan partiyi desteklemeyenleri de hedefleyebilmelidir.
• Salgının devamı ya da olası diğer salgınlar karşısında “dijital oylama” yöntemleri üzerine tartışmalar gündeme mutlaka gelebilecektir. Bu anlamda öncül çalışmalar gereklidir.
• Siyasetçi ve politikacılar için de uzaktan toplantı yöntemleri ile kendi kitlelerine ulaşmaları yöntemi kullanılmalıdır. Bu seçmenler için siyasetçi-seçmen etkileşimli sosyal medya toplantıları olabileceği gibi, bölgesel derneklerle toplantıların uzaktan yapılabilmesi gibi siyasetçi-kurum etkileşimli toplantılar da olabilecektir.